خیانت زناشویی

خیانت زناشویی بر اساس یک تعریف کلی نقض تعهد رابطه دونفره است که منجر به شکل گیری درجاتی از صمیمیت عاطفی و فیزیکی با فردی خارج از این رابطه می شود( آویرام، هامبورگر، 2005 ؛ هاشمی محمد آباد و همکاران، 1393). علی رغم این که خیانت زناشویی یک مفهوم رایج در ازدواج است اما به صورت ناچیزی شناخته شده است و با توجه به تابو بودن مساله، پیشینه و بررسی روشنی در ارتباط با این موضوع وجود ندارد (شاکلفورد و همکاران، 2008؛ همان).

تعدادی از پژوهش ها از این ایده که علت شرکت افراد در روابط خارج زناشویی به دلیل غلط بودن پاره ای از مسایل در روابط اولیه آن ها می باشد حمایت می کنند، برای مثال نارضایتی و رضایت کم در روابط آغازین تمایل به شرکت در روابط خارج زناشویی را افزایش می دهد. همچنین همبستگی منفی میان رضایت زناشویی و خیانت یافت شده است که در تمام جوانب خیانت های زناشویی ( خیانت عاطفی، خیانت جنسی و خیانت عاطفی – جنسی) صادق بود.

هرچند یافته ها نشان داد که میزان رضایت از روابط به ویژه با خیانت های عاطفی رابطه دارد. با این حال زنان و مردانی که در خیانت های عاطفی – جنسی به صورت هم زمان درگیرند نسبت به افرادی که صرفا در خیانت عاطفی یا جنسی درگیرند، رضایت کمتری از ازدواج دارند (شاکلفورد و همکاران، 2008،ایمرس – سامر و همکاران، 2010؛ همان).

براوو و لپکین (2010) در مدلی که جهت تبیین خیانت های زناشویی اریه می دهند، یکی از مهم ترین عوامل موثر در رخداد این پدیده را نیازهای برآورده نشده و نقایص موجود در پاسخ های هم دلانه و خستگی عنوان می کنند که همگی عواملی هستند که اثرگذاری مستقیم بر کاهش رضایت زناشویی دارند(براوو ، لپکین،2010 ؛ همان).

در پژوهش شای (2010) همبستگی منفی معناداری میان رضایت از روابط و خیانت عاطفی و جنسی به دست آمد. وی رضایت پایین از روابط را به عنوان پیش بین برای خیانت معرفی کرد (شای، 2010؛ همان).

هم چنین ثابت شد که بی ثباتی در رابطه مهم ترین پیش بین در خیانت زناشویی است و همبستگی منفی با رضایت زناشویی دارد و یک رابطه دوسویه منفی میان روابط بد و خیانت زناشویی وجود دارد. روابط بد موجب افزایش احتمال خیانت زناشویی می شود و خیانت زناشویی موجب تخریب ازدواج و رابطه زناشویی می شود(پلوسو،2007 ؛ همان).

در تحقیقی هم که توسط هاشمی محمد آباد و همکاران ( 1393) انجام شد ؛ مقایسه نمرات مقیاس کیفیت عشق در گروه های متقاضی طلاق نشانگر آن است که از لحاظ صمیمیت، تعهد و تصمیم، شور و اشتیاق و نمره کلی کیفیت عشق میان متقاضیان طلاق با سابقه خیانت زناشویی و متقاضیان طلاق بدون سابقه خیانت زناشویی تفاوت معناداری وجود دارد و افراد دارای سابقه خیانت زناشویی از نظر میزان صمیمیت، تعهد و تصمیم، شور و اشتیاق و هم چنین سطح کلی کیفیت عشق نسبت به متقاضیان طلاقی که سابقه روابط فرا زناشویی ندارند در سطح پایین تری قرار دارند. این نتایج با دلایل ارایه شده به وسیله دانکمب و همکاران مبنی بر شرکت افراد در روابط فرازناشویی در جهت به دست آوردن مجدد گرمی عاطفی همخوان است (دانکمب و همکاران، 2004؛ همان) و نشان می دهد افراد به دلیل تخریب روابط عاطفی اولیه خود به دنبال بازیابی عشق، صمیمیت، شور و اشتیاق هستند که با نتایج پژوهش های صورت گرفته به وسیله اتکینز و همکاران همخوان است.

نتایج به دست آمده در پژوهش اخیر بر اهمیت روابط صمیمانه و عمق بخشی به این روابط در زوجین هم در بعد عاطفی و هم در بعد جنسی تاکید دارد؛ بنابراین لزوم آموزش ها و مشاوره های پیش از ازدواج هر چه بیشتر احساس می شود. از سوی دیگر لزوم آشنایی هرچه بیشتر درمانگران با موضوع خیانت زناشویی و علل و پیامدهای آن و مد نظر قرار دادن کیفیت عشق در روابط زناشویی به عنوان یک عامل درمانی  قوی  توصیه می شود (هاشمی محمد آباد و همکاران، 1393).

منبع : مجله علمی – پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج ( ارمغان دانش)، دوره 19، شماره 1، فروردین 1393( شماره پیاپی 84، صص 88 –83

ارتباط بین بیماری های روانی با اقدام به خودکشی

تقریبا 95 درصد همه کسانی که خودکشی یا اقدام به خودکشی می کنند مبتلا به یکی از اختلالات روانی بوده اند.

اختلالات افسردگی 80 درصد، اسکیزوفرنی 10 درصد و دمانس یا دلیریوم 5 درصد این موارد را تشکیل می دهند.

25 درصد از کل افراد مبتلا به اختلالات روانی دچار وابستگی به الکل نیز هستند و تشخیص دوگانه ای نیز دریافت می کنند.

افراد مبتلا به افسردگی هذیانی بالاترین خطر خودکشی را دارند. همه کسانی که سابقه رفتار تکانشی یا اعمال خشونت آمیز دارند نیز در معرض خطر بالای خودکشی هستند.

سابقه بستری شدن در بیمارستان روانی به هر دلیلی که باشد خطر خودکشی را افزایش می دهد. در بین قربانیان بزرگسال خودکشی، تفاوت های قابل توجهی میان افراد پیر و جوان، هم از نظر تشخیص های روانپزشکی و هم عوامل استرس زای زمینه ای وجود دارد.

در موارد خودکشی زیر 30 سال، تشخیص سوء مصرف مواد و اختلال شخصیت ضد اجتماعی شایعتر است و در خودکشی افراد بالای 30 سال اختلالات خلقی و شناختی شیوع بیشتری دارد.

در افراد زیر 30 سال عوامل استرس زای مرتبط با خودکشی عبارتند از جدایی، طردشدگی، بیکاری و مسایل قانونی و در قربانیان بالای 30 سال عوامل استرس زای بیماری نقش مهمتری داشته است.

منبع :

خلاصه روانپزشکی : علوم رفتاری/ روانپزشکی بالینی  /  بنجامین جیمز سادوک، ویرجینیا آلکوت سادوک؛ ترجمه فرزین رضاعی، تهران : ارجمند، 1387، ص86

همسرآزاری، معضل بهداشت عمومی در سراسر جهان

همسرآزاری به عنوان یک معضل بهداشت عمومی و روانی در سطح جهان مطرح است و انواع گوناگونی از آزارهای جسمی، عاطفی و جنسی نسبت به همسر را دربر می گیرد(1). قربانیان اصلی خشونت در محیط خانواده در مرحله نخست زنان و پس از آن کودکان و سالمندان می باشند. اگرچه زن آزاری سابقه ای طولانی دارد، ولی از سال 1970 در آمریکا به آن دسته از زنانی که با شکایت همسرآزاری مراجعه کردند توجه خاصی شد و اهمیت آن به اطلاع عموم رسانده شد(2)

شیوع همسرآزاری

بدلیل خصوصی بودن حریم خانه در جوامع گوناگون متاسفانه آمار دقیق و معتبری از فراوانی و درصد این نوع خشونت در جهان و نیز در کشور ما وجود ندارد(3).با این حال خشونت و بدرفتاری نسبت به همسر پدیده ای شایع در بسیاری از ممالک جهان می باشد و شیوع آن در کشورهای اروپایی و امریکایی نسبتا بالا گزارش شده است، به طوری که در انگلستان شیوع بدرفتاری نسبت به همسر 39 تا 60 درصد برآورد شده است(1). در امریکا Houry و همکاران شیوع خشونت را 36% و شیوع نوع جسمی، جنسی و عاطفی را به ترتیب 22%، 9% و 32% تخمین زدند(3). در ژاپن Weingourt و همکاران شیوع خشونت را 67% و شیوع انواع عاطفی، جنسی و جسمی را به ترتیب 60%، 23% و 32% عنوان نمودند(3).

در ایران نیز در بررسی گسترده ای که در 28 استان کشور انجام شد نشان داد در 66% خانواده های مورد بررسی، زنان دست کم یکبار از ابتدای زندگی مشترک، خشونت را تجربه کرده اند؛ 7/52% خشونت روانی و کلامی، 8/37% خشونت فیزیکی و 2/10% خشونت جنسی و ناموسی بوده است. در 30% خانواده ها خشونت فیزیکی ، جدی و حاد و در 10% خانواده ها خشونت های منجر به صدمات موقت یا دایم، گزارش شده است(همان).

همسرآزاری در تمام طبقات اجتماعی و در همه جوامع رخ می دهد. شیوع همسرآزاری بسته به جمعیت مورد مطالعه و تعریف همسرآزاری متفاوت است و هنوز آمار روشنی در زمینه شیوع عوامل موثر در بروز آن در دسترس نمی باشد(1).

عوامل همسرآزاری

براساس مطالعات انجام شده در ایران و سایر کشورها مصرف مواد مخدر و الکل توسط همسر، عامل بروز همسرآزاری به شمار می رود(2). همچنین فقر اقتصادی خانواده مرد، میزان همسرآزاری را افزایش می دهد. این نتایج همچنین نشان داد مشکلات روحی روانی مرد نیز میزان همسرآزاری را افزایش می دهد(همان).

خشونت نسبت به همسر در زوج های جوان با درآمد پایین و در زوج های با تحصیلات پایین بیشتر است. و نیز سوء مصرف الکل و مواد، بدرفتاری نسبت به همسر را افزایش می دهد. به علاوه زنان در زمان بارداری بیشتر مورد بدرفتاری قرار می گیرند، شیوع بدرفتاری نسبت به همسر در دوران بارداری 1/20 – 9/0 درصد گزارش شده است(1).

بر اساس یافته های پژوهش شعبانی و همکاران(1384) می توان گفت که سن پایین زن، اعتیاد مرد و رفاه اقتصادی پایین خانواده مرد از جمله مهم ترین عوامل موثر در بروز همسرآزاری بشمار می روند(2).

در تحقیقی که توسط شعبانی و همکاران( 1384) انجام شد مشخص شد که همسرآزاری در زنان جوان تر بیشتر دیده می شود به طوری که بیشترین میزان خشونت علیه زنان در سنین 25 – 15 سال و بعد از آن 35 – 25 سال بود که با نتایج بیشتر مطالعات هم خوانی دارد. بروز بیشتر این پدیده اجتماعی در زنان جوان می تواند ناشی از نداشتن تجربه، آشنایی نداشتن به مهارت های زندگی و چگونگی رویارویی با مشکلات خانواده در این گروه باشد. در واقع سهم قابل توجهی از قربانیان همسرآزاری را زنانی تشکیل می دهند که در فعال ترین و مفیدترین سال های عمر خود به سر می برند که این مساله از لحاظ اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بیشترین آسیب را در جامعه به همراه دارد. همچنین در این تحقیق مشخص شد که نداشتن علاقه، عدم تفاهم اخلاقی و تعدد زوجین در بروز همسرآزاری موثر می باشد. همچنین معلوم شد که پایبندی به مسایل مذهبی و دینی در مردان سبب کاهش بروز خشونت علیه زنان می شود(1).

افراد با مشخصات فردی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی خاص ممکن است در معرض خطر برای ایجاد این مشکل بوده یا سبب تشدید آن شوند. همچنین نگرش اجتماعی و قانونی جامعه صرف نظر از وضعیت اجتماعی اقتصادی افراد، عامل اصلی در همسرآزاری محسوب می گردد(همان).

اثرات همسرآزاری

خشونت دارای عواقب جسمانی غیرکشنده از بریدگی تا شکستگی و آسیب ارگان های داخلی، حاملگی ناخواسته، بیماری مقاربتی، سقط جنین غیر عمدی، بیماری های التهابی لگن، دردهای مزمن لگن، سردرد، نشانگان روده تحریک پذیر، استعمال دخانیات، اعتیاد، الکلیسم، مشکلات تغذیه ای و اختلالات جنسی، عواقب مرگباری مانند خودکشی و دیگرکشی و عواقب روانی مثل افسردگی، ترس، اضطراب و وسواس است(3).

همسرآزاری خود زمینه سازمشکلات بهداشتی دیگری است، بطوری که زنان مورد ضرب و شتم 5 – 4 برابر بیشتر از زنان دیگر به درمان های روحی نیاز پیدا می کنند. علاوه بر اثرات سوء جسمانی و روانی، همسرآزاری سبب کاهش عملکرد اجتماعی، افزایش نیاز به مراقبت های بهداشتی، مراجعه به مراکز درمانی اورژانش و بستری زنان در بیمارستان می گردد(2).

خشونت علیه زنان در دوران حاملگی سبب افزایش عوارض حاملگی از قبیل تولد شیرخواران با وزن کم، حاملگی زودرس و سقط جنین می گردد(همان).

شیوع مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب در زوج هایی که مورد بدرفتاری قرار می گیرند بالاتر است(1).

مطالعات متعدد حاکی از میزان بالای اختلالات روانی در قربانیان خشونت نسبت به همسر می باشد. همچنین بررسی فایریسیوس و همکاران(1998) نشان داده که بدرفتاری نسبت به همسر میزان بدرفتاری نسبت به کودکان را در خانواده افزایش می دهد و در چنین خانواده هایی بدرفتاری نسبت به کودکان شایع تر است(همان).

پیشنهادات نویسنده

1) با توجه به این که عواملی از قبیل اعتیاد، بیکاری و فقر، اختلالات شخصیتی و سایر اختلالات روانی باعث بروز همسرآزاری می شود لازم است پیش از ازدواج و زمان انتخاب همسر در این خصوص تحقیقات و ارزیابی های لازم با کمک مشاور یا روان شناس انجام شود و در صورت مشاهده هر یک از مشکلات ذکر شده در صورتی که اصرار بر ازدواج وجود دارد قبل از ازدواج نسبت به حل هر یک اقدام اساسی و سازنده صورت گیرد؛

2) لازم است همسران جوان با مهارت های زندگی اجتماعی از قبیل مهارت های ارتباطی، حل اختلاف و تعارض، حل مساله، کنترل خشم و جرات مند بودن آشنا شده تا بتوانند به شکل درستی با مسایل زندگی روبرو شده و بدون توسل به پرخاشگری و سایر مصادیق آزار، زندگی خوب و نسبتا آرامی را دنبال کنند؛

3) در صورتی که همسران دارای مسایل بغرنجی شده اند که نمی توانند خودشان به تنهایی آن مسایل را حل نموده و از اینرو خواسته یا ناخواسته موجبات آزار و اذیت یکدیگر را فراهم کرده اند؛ لازم است با توافق یکدیگر از مشورت یک روان شناس صاحب صلاحیت حرفه ای که مورد قبول هر دو نفر نیز باشد بهره مند شوند.

منابع

1) قهاری و همکاران، بررسی میزان همسرآزاری در دانشجویان دانشگاه آزاد تنکابن، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دوره پانزدهم، شماره 50، بهمن و اسفند 1384، ص 83، 84 و 85

2) شعبانی و همکاران، بررسی عوامل موثر در همسرآزاری در زنان ارجاع شده به مرکز پزشکی قانونی کرج در سال 1384، مجله علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی ، دوره 18، شماره 4، زمستان 1387، ص 269، 270 و 272

3) وثوق، فروزش، بررسی دموگرافیک قربانیان همسرآزاری مراجعه کننده به پزشکی قانونی استان زنجان در سال 89، مجله علمی پزشکی قانونی/ دوره 19، شماره 4 و 1، زمستان 91 و بهار 92، ص 193 و  194

عمده ترین دلایل اجتماعی خودکشی در افراد متاهل

خودکشی را می توان به عنوان اقدامی آگاهانه در آزار خود، که به مرگ منتهی می شود تعریف نمود. سال هاست که خودکشی به عنوان یک فوریت مهم روان پزشکی مورد توجه محققان قرار گرفته است. پدیده خودکشی در جهان به عنوان یک مشکل روزافزون اهمیت خاصی را به خود اختصاص داده است(1).

 تعریف خودکشی

خودکشی را می توان به عنوان اقدامی آگاهانه در آزار خود، که به مرگ منتهی می شود تعریف نمود. سال هاست که خودکشی به عنوان یک فوریت مهم روان پزشکی مورد توجه محققان قرار گرفته است. پدیده خودکشی در جهان به عنوان یک مشکل روزافزون اهمیت خاصی را به خود اختصاص داده است(1). خودکشی عملی اتفاقی و بی معنا نیست بلکه راهی برای رها شدن از یک مشکل و یا بحران است که شخص را به طور شدید رنج می دهد(6). اکثر کسانی که گرایش به خودکشی دارند، در اصل نمی خواهند بمیرند، آن ها صرفا می خواهند به درد و رنج شان( واقعی یا خیالی) پایان دهند و به عبارتی، نیازمند کمک هستند(3).

شیوع خودکشی

 بر اساس تخمین های سازمان بهداشت جهانی(WHO) نزدیک به 850 هزار مرگ ناشی از خودکشی در سال 2000 میلادی در سرتاسر جهان رخ داده است. این در حالی است که تخمین زده می شود که در سال 2020 میلادی به طور متوسط در هر بیست ثانیه یک مرگ ناشی از خودکشی اتفاق می افتد(1). در ایالات متحده امریکا، خودکشی هشتمین علت مرگ و میر و سومین علت مرگ در فاصله سنی 14 تا 25 سال می باشد(2).

 بر اساس داده های 53 کشور در سال 1996 میزان شیوع استاندارد شده خودکشی با توجه به سن، 15/1 مورد در هر صد هزار نفر بوده، این میزان در مردان 24 نفر در هر صدهزار نفر و در زنان 6/8 در هر صد هزار نفر گزارش شده است(1).

کشورهای اسکاندیناوی، آلمان، اروپای شرقی، استرالیا و ژاپن( موسوم به کمربند خودکشی) با 25 در صدهزار نفر در سال بیشترین و کشورهای اسپانیا، ایتالیا، هلند و مصر با 10 در  صد هزار نفر در سال رتبه های پایین خودکشی را به خود اختصاص داده اند(2).

خودکشی در اغلب کشورهای مسلمان پایین می باشد، برای مثال در کویت میزان خودکشی نزدیک به 0/1 در صد هزار نفر و در ترکیه و پاکستان نیز کمتر از 5 در صد هزار نفر گزارش شده است(2).

اگرچه میزان خودکشی در ایران ، در مقایسه با سایر کشورهای پیشرفته صنعتی بسیار کم است ولی بررسی های انجام شده در دو دهه اخیر نشان داده که این معضل و اقدام به آن به خصوص در استان های همدان، لرستان، ایلام و کرمانشاه رو به افزایش است(1). در ایران خودکشی از بیشتر کشورهای دنیا به ویژه جوامع غربی پایین تر، ولی بالاتر از سایر کشورهای منطقه خاورمیانه است. ایران از نظر رتبه جهانی خودکشی در رتبه 58 ام قرار دارد (2).

خودکشی در بین همه طبقات جمعیتی رخ می دهد، ولی زنان بیشتر از مردان اقدام به خودکشی می نمایند؛ در صورتی که خودکشی منجر به مرگ در مردان بیشتر از زنان است(2). در مطالعه ای که شمس علیزاده و همکاران در استان کردستان انجام دادند، نتایج نشان داد 71/1 درصد اقدام کنندگان به خودکشی را زنان و 28/9 درصد را مردان تشکیل می دادند(1). خودکشی یک نوع خشونت مخرب است که بیشترین قربانیان آن را زنان تشکیل می دهند(6). میزان اقدام به خودکشی در زنان 3 برابر مردان است ولی میزان موفقیت در مردان 4 برابر زنان می باشد. میزان اقدام به خودکشی در زنان 3/4 نفر به ازای هر 100000 زن می باشد که 0/5 % کل مرگ و میر زنان را شامل می گردد. خودکشی در زنان بیوه، مطلقه و دارای وضعیت اقتصادی نامناسب، بیشتر است(6).

علل خودکشی

در تحقیقات، عوامل متعددی از جمله سن، جنس، نژاد، مذهب، تاهل، شغل، بیماری های روانپزشکی، بیماری های جسمی، سوء مصرف مواد و اختلالات شخصیتی به عنوان ریسک فاکتورهای اقدام به خودکشی مورد توجه قرار گرفته اند. خودکشی بانیازهای برآورده نشده، احساس یاس و درماندگی، تعارض های دوگانه در زندگی و فشار روانی غیر قابل تحمل رابطه مستقیم دارد(6).

 در منابع مختلف، متداول ترین عوامل خطرانگیز برای خودکشی عبارتند از اختلالات روانی و اقدام به خودکشی قبلی، اختلال های افسردگی 80% از 95% اختلال های روانی قابل تشخیص در مرتکب شوندگان یا اقدام کنندگان خودکشی را شامل می شوند(3).

اختلالات روانی، اختلافات خانوادگی، تاریخچه ای از آزار و اذیت، دسترسی به سلاح گرم و سابقه اقدام به خودکشی در گذشته مهم ترین عوامل خطر در اقدام به خودکشی در بین جامعه آمریکایی است(2).

در نوجوانان چینی ارتباط خانوادگی ضعیف و در نیکاراگویه مشکل ارتباطی و دعوای والدین از جمله عوامل افکار و اقدام به خودکشی هستند. در مطالعه لینهان و همکاران آمده است که در 39 تا 90 درصد افراد گروه نمونه مورد بررسی، سابقه اقدام قبلی به خودکشی وجود دارد. در یافته های پژوهش شاکری و همکاران، افراد اقدام کننده به خودکشی بیش از افراد گروه گواه دارای ویژگی های شخصیتی درون گرایی ، روان آزرده گرایی و روان گسسته گرایی هستند(3).

حیدری پهلوان در بررسی متغیرهای روانی – اجتماعی مرتبط با اقدام کنندگان به خودکشی گزارش کرد که 7/82 درصد از اقدام کنندگان به خودکشی مبتلا به درجاتی از افسردگی خفیف تا شدید بودند و مهم ترین دلایل اقدام به خودکشی مسایل و درگیری های خانوادگی، ناراحتی روانی، بیکاری و مشکلات اقتصادی بوده است. مطالعه مولوی و همکاران نیز نشان داد که اختلاف با همسر(33/9  درصد) و اختلاف با والدین(17/4  درصد) از شایع ترین علل اقدام به خودکشی می باشد(2).

اثرسوء مصرف مواد بر خودکشی

مطالعات انجام شده بر روی افرادی که اقدام به خودکشی داشته اند نشان داده که بین 19 تا 63 درصد آن ها مبتلا به یکی از انواع اختلال های مرتبط با مواد می باشند. همچنین آمارهای مربوط به خودکشی در ایران نیز نشان می دهد سوء مصرف مواد با نسبت 54% به عنوان دومین اختلال شایع در افراد با سابقه اقدام به خودکشی یا خودکشی کامل به حساب می آید. مصرف مواد احتمال اقدام به خودکشی را بیشتر می کند و همچنین سوء مصرف و وابستگی به مواد یکی از عوامل مهم خطر اقدام به خودکشی می باشند(4).

اثر اختلالات شخصیت بر خودکشی

براساس پژوهش ها ، اختلال شخصیت دسته یک و دو و اختلال شخصیت وابسته از دسته سه با اقدام به خودکشی، ارتباط معنادار دارند و خطر خودکشی و اقدام به خودکشی در بیماران دچار این اختلالات بیشتر است. بر اساس بررسی های دیگر، یک سوم قربانیان خودکشی دارای معیارهای اختلالات شخصیت از جمله مرزی، خودشیفته و افسرده هستند  و نمرات بالایی در اختلال شخصیت نمایشی، اجتنابی و وابسته کسب می کنند. همچنین در برخی پژوهش ها رابطه اختلال شخصیت مرزی و ضد اجتماعی  با اقدام به خودکشی به اثبات رسیده است. در ایران نیز نشان داده شده که دانشجویان اقدام کننده به خودکشی در علایم اختلال شخصیت اجتنابی، ضد اجتماعی، مرزی، اسکیزوتایپی، پارانویید، خودشیفته، منفی گرا، و آزارطلب، نمره بیشتری کسب نموده اند(5).

سایر ویژگی های خطرآفرین

تعدادی از تحقیقات نشان می دهد افرادی که دست به خودکشی می زنند دارای 5 مشخصه عمده می باشند: مشکلات عمده با همسر، وجود یک فرد جدید در زندگی( همسر دوم)، وجود بیماری در یکی از اعضای خانواده، وجود یک بیماری شدید جسمی در فرد و شکست عاطفی. همچنین افرادی که اقدام به خودکشی می کنند دارای سابقه مشکلات مزمن در ارتباط با ازدواج، فرزندان، شغل، مسایل مالی، مسایل بهداشتی و اعتیاد هستند. به طور کلی مشکلات مزمن اجتماعی همچون اختلافات زناشویی، طلاق، بیکاری، خانواده های پرجمعیت، بدهی و سابقه زندان در میان افرادی که دست به خودکشی می زنند شایع است(6).

ضرغامی و خلیلیان در تحقیقات خود در مازندران به این نتیجه رسیدند که علل اصلی اقدام به خودکشی در 92% موارد مشکلات زناشویی، 11/9 % مشکلات خانوادگی، 9/4 % شکست های عاطفی بود(همان).

در مطالعه مقصودی و همکاران در تبریز، ضرغامی و خلیلیان در مازندران، گرهی و همکاران در کردستان، سادات در لرستان مشکلات زناشویی همچون خشونت و اعتیاد شوهر، چند همسری، تفاوت سنی زوجین، عدم تفاهم با شوهر و حساسیت شدید در مقابل طلاق، مهم ترین علت خودکشی زنان عنوان شدند(همان).

رفتار خودکشی را می توان در نتیجه تعامل پیچیده عوامل پزشکی – اجتماعی و خانوادگی یافت. از جمله تغییرات اجتماعی که ممکن است با خودکشی در ارتباط باشند را می توان عدم ثبات خانواده، اختلافات زناشویی و طلاق، فقر و بیکاری دانست(7).

بررسی ها نشان داده اند که علل اقدام به خودکشی متفاوت بوده و می توان آن را در سه حیطه بیماری های روانی، مسایل اجتماعی و جسمی جای داد. در هر حیطه دلایل مختلفی را می توان ذکر کرد. در حیطه اجتماعی، مسایلی چون مشکلات خانوادگی و اقتصادی، شکست تحصیلی، مشکلات زناشویی بین همسران و مسایل عاطفی نسبت به جنس مخالف در جوان ترها جلب توجه می کند. لازم است تاکید کنیم، احتمالا کلیه دلایل اجتماعی منجر به خودکشی با یکدیگر اثر متقابل قابل توجهی دارند و از سوی دیگر، روی هم افتادگی زیادی بین این نوع متغیرها وجود دارد. به عنوان مثال مشکلات اقتصادی می توانند دلیلی برای درگیری های خانوادگی و مسایل عاطفی بین دو جنس باشد یا تمامی این مسایل باعث افزایش بیماری های روانی در ابتدای زندگی یا در جوانی شود که نهایتا به اقدام به خودکشی منجر شود(همان).

با توجه به یافته های پژوهش نظر زاده و همکاران( 1391)  می توان نتیجه گرفت که شایع ترین علت اجتماعی خودکشی در طی دو دهه اخیر در کشور، درگیری های خانوادگی و سپس مشکلات زناشویی در افراد متاهل می باشد. از این رو با انجام مداخله و تهیه برنامه های آموزشی و مشاوره مناسب با فرهنگ مردم هر منطقه می توان میزان بروز خودکشی در جامعه را کاهش داد و با توجه به شیوع بالای مشکلات روانی همچون افسردگی در کشور، و رابطه شناخته شده خودکشی و اختلالات روانی همچون افسردگی ، توصیه به غربالگری افراد در معرض خطر برای پیشگیری از این مشکل بهداشت عمومی داریم (همان).

منابع

1) فصلنامه دانشکده پرستاری مامایی و پیراپزشکی رفسنجان، سال پنجم، شماره اول و دوم، پاییز و زمستان 1389، ص 39

2) مجله تحقیقات علوم رفتاری، دوره 10، شماره 1، 1391، ص 51

3) مجله طب نظامی، دوره 14، شماره 2،تابستان 1391، ص 100

4) مجله علمی پزشکی قانونی/ دوره 19، شماره 4 و 1، زمستان 91 و بهار 92، ص 205

5) دوماهنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، سال شانزدهم، شماره چهارم، مهر و آبان 1391، ص 330

6) مجله دانشکده پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تهران(حیات)، دوره 12، شماره 1، بهار 1385، ص47، 48 و 51

7) مجله پژوهشی حکیم، دوره پانزدهم، شماره چهارم، زمستان 1391، ص53 و  60

شخصیت مرزی

اختلال شخصیت مرزی یکی از انواع اختلالات شخصیتی است که علایم اصلی آن ناپایداری دایم و شدید در عواطف، خودانگاره، روابط بین فردی و تکانشگری است. بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، در مرز سایکوز و نوروز قرار دارند و ممکن است با علایم سایکوز ( توهم، اختلال در تصویر ذهنی از بدن خود و هذیان انتساب) همراه شوند که این علایم در پاسخ به استرس، ناتوانی جسمی، خودکشی یا رفتارهای آسیب به خود رخ می دهد(1).

از میان 10 اختلال شخصیت تعریف شده در چهارمین ویرایش کتابچه تشخیصی و آماری اختلالات روان ( DSM-IV-TR) اختلال شخصیت مرزی مهم ترین آن هاست (3).

شیوع

اختلال شخصیت مرزی 2-1 درصد جامعه را گرفتار می سازد و در نوجوانان شیوع بالاتری نسبت به بزرگسالان دارد(2).

اختلال شخصیت مرزی شایع ترین اختلال شخصیت در زمینه بالینی است و به طور کلی 15 درصد از بیماران روانپزشکی تشخیص اختلال شخصیت مرزی دریافت می کنند.

شیوع این اختلال با سطوح تحصیلی پایین تر ، بیکاری و مجرد بودن همبستگی دارد. زندگی کردن با این اختلال هم برای بیمار و هم برای نزدیکانش بسیار دردناک است.

با این حال علی رغم شیوع بالای آن ، این اختلال ناشناخته ترین و دیرتشخیص ترین بیماری روانی است. برخی اختلال شخصیت مرزی را یکی از مختل کننده ترین بیماری هایی می دانند که تاکنون در حرفه توانبخشی شناخته شده است (3).

ملاک های تشخیص

1) خودزنی

یکی از معیارهای تشخیصی اختلال شخصیت مرزی، خودزنی ( self – mutilation) است که به صورت تکرار شونده با استفاده از اجسام برنده مثل تیغ، در نواحی قابل دسترس بیمار مانند ساعد و بازو رخ می دهد.

اطلاعات اخیر نشان می دهد 80% بیماران بستری با تشخیص اختلال شخصیت مرزی سابقه خودزنی دارند.

مشخص شده است بیمارانی که رفتارهای آسیب به خود بیشتری نشان می دهند در زمینه اجتماعی و روابط بین فردی مشکلات بیشتری دارند و وقتی سوء ظن، گوش به زنگی( startle response) و عصبانی بودن در بیماران با اختلال شخصیت مرزی همراه باشد، رفتارهای آسیب به خود بیشتر است.

این افراد جوانترند، پرعلامت تر هستند و افکار و اقدام به خودکشی در آن ها جدی تر و تهدید به خودکشی بیشتر است و دوره های دپرسونالیزاسیون و هذیان و دوره های افسردگی بیشتری را تجربه می کنند.

در افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی همراه با رفتار خودزنی، پرخوری یا بی اشتهایی عصبی و اختلال افسردگی عمده بیشتر دیده می شود(1).

2) بی ثباتی عاطفی

 اصلی ترین معیار تشخیصی اختلال شخصیت مرزی بی ثباتی عاطفی است که منجر به خشم نامناسب، احساسات مزمن پوچی و سرعت بالای نوسانات خلقی  می شود.

مطالعات موجود نشان می دهند که بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی تغییرپذیری عاطفی بالا و شدت عاطفه بالاتری نسبت به مبتلایان به سایر اختلالات شخصیت دارند.

برخی نظریه ها نیز بر حساسیت افراطی بیماران شخصیت مرزی نسبت به محرکهای هیجانی تاکید دارند. لوین و همکاران دریافتند که بیماران مبتلا به شخصیت مرزی از نظر ظرفیت های پردازش هیجان با افراد گروه کنترل تفاوت دارند، به این صورت که آن ها در مقایسه با گروه های کنترل دشواری های بیشتری در بازشناسی، تمایز و یکپارچه ساختن هیجان ها دارند و با شدت بالاتری نسبت به محرکهای هیجانی پاسخ می دهند.

شواهد زیادی نشان می دهند که تنظیم و پردازش مناسب هیجان با موفقیت یا عدم موفقیت در حوزه های مختلف زندگی مرتبط است(2).

3) رفتارهای خطرناک

افراد مبتلا اغلب درگیر رفتارهای خطرناک، از جمله خودجرحی عمدی و ژست های خودکشی، سوء مصرف الکل و مواد مخدر، رفتارهای جنسی ناایمن، سوء مصرف داروهای تجویز شده می شوند (3).

4) تکانشگری

تکانشگری به عنوان هسته اصلی و بعد زیربنایی این اختلال و نیز جنبه اساسی در فهم آسیب شناسی آن در نظر گرفته می شود.

ولخرجی های زیاد، برقراری روابط جنسی ناایمن، سوء مصرف مواد و دارو، نمونه ای از رفتارهای تکانه ای آنان است. 22٪ آنان دچار الکلیسم هستند.

از میان افرادی که به دلیل سوء مصرف مواد بستری شده اند، 58٪ تا 60٪ آن ها اختلال شخصیت مرزی دارند.

23٪ زندانیان مرد و 20٪ زندانیان زن نیز به اختلال شخصیت مرزی دچارند. خودکشی و رفتارهای خود آسیب رسان در میان این بیماران امری رایج و معمول است.

80٪ آن ها در طی زندگی خود تاریخچه ای از اقدام به خودکشی دارند و 30٪ افرادی که به دلیل خودکشی می میرند، جزء بیماران مرزی هستند (4).

علل

تلاش های اولیه در راستای توضیح علل پیدایش اختلال شخصیت مرزی، توسط نظریه های روان کاوانه کرنبرگ، مسترسون ، رینسلی، آدلر و بویی ( به نقل از هلگلاند و تورگرسن) انجام پذیرفته است.

این افراد خشم مفرط، چه مادرزادی و چه ایجاد شده در اثر محرومیت، ممانعت والدین از تلاش های کودک برای استقلال و جدایی و کمبود همدلی والدین را به عنوان عوامل اساسی سهیم در ایجاد اختلال شخصیت مرزی مطرح نموده اند.

طیف گسترده ای از مطالعات تجربی انجام پذیرفته تصویر مشابهی از عوامل زمینه ساز پیدایش اختلال شخصیت مرزی از جمله تجارب تروماتیک مانند سوء استفاده جنسی و جسمی و سابقه جدایی های طولانی مدت در سنین کم یا فقدان والدین در اثر بیماری و طلاق را ارایه نموده اند(4).

نکته تربیتی

شواهد پژوهشی نشان می دهد که 75٪ از این بیماران زن بوده اند و به طور معمول نشانه های این اختلال در دوران جوانی شروع می شود.

با توجه به این که این سن، سن ازدواج و مادر شدن است، مادرانی که از اختلال شخصیت مرزی رنج می برند، در تربیت فرزندان خود با مشکلات جدی روبه رو هستند.

مهارت های والدینی افرادی که بی ثباتی خلقی، تحریک پذیری و تکانشگری دارند، به گونه ای جدی صدمه می خورد. بنابراین، کودکان این افراد در خطر ابتلا به اشکال مختلف اختلالات روانی قرار دارند (4).

درمان

اقدامات درمانی متعددی با توجه به سبب شناسی این اختلال مورد استفاده قرار گرفته و از بین این درمان ها، رفتاردرمانی دیالکتیکی است که توسط مارشا لینهان در سال 1993 مطرح شده است و جزو درمان های شناختی – رفتاری بوده و بی ثباتی عاطفی و تکانشگری را هدف قرار داده و بهبودی زیادی را باعث شده است(5).

منابع

1) مجله علمی پزشکی قانونی/ دوره 12، شماره 1، بهار 1385، ص 26 و 25

2) مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل، دوره شانزدهم، شماره 7، تیر 1393، ص 55

3) مجله پزشکی ارومیه، دوره بیست و پنجم، شماره چهارم، تیر 1393، ص 339 – 338
4) مجله علوم رفتاری/ دوره 11/ شماره 3/ 1392/ ص 158 – 157
5) فصلنامه روان شناسی بالینی، شماره یازدهم، سال سوم، تابستان 1392،ص 124